بوی بد دهان یا هالیتوزیس؛ علت + درمان

بوی بد دهان یا هالیتوزیس مشکلی رایج است که می تواند موجب ناراحتی های شدیدِ روانی شود. این مشکل، علل و همچنین روش های درمانی بسیاری دارد.  هر شخص ممکن است دچار این مشکل شده باشد. براساس آمار های برآورد شده، می توان گفت که از هر ۴ نفر در جامعه، یک نفر دچار هالیتوزیس است.

هالیتوزیس (Halitosis) پس از پوسیدگی دندان و بیماری های لثه، سومین علتی است که افراد به دنبال بهداشت دهان و دندان می روند. با وجود اینکه بوی بد دهان می تواند به علت برخی بیماری های خاص نیز باشد، اما مهم ترین علت آن عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. در ادامه این نوشتار از وب سایت دکتر خضری به عنوان بهترین متخصص ارتودنسی کرج همراه باشید تا بیشتر با این معضل، علت و روش های درمان آن آشنا شوید.

چگونه خوراک انسان بر بوی بد دهان اثر می گذارد؟

به دلیل اینکه اساسا خرد شدن تمام خوراکی ها در دهان اتفاق می افتد، در صورت خوردن غذاهایی که بوی تند و قوی دارند (مانند سیر یا پیاز) مسواک زدن و استفاده از نخ دندان و حتی دهان شویه تنها می تواند موقتا بوی دهان را از بین ببرد و بو زمانی کاملا از بین خواهد رفت که این مواد از بدنتان خارج شده باشند.

علت بوی بد دهان چیست؟

هالیتوزیس می تواند علل مختلفی داشته باشد مانند:

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

شایع ترین علت بوی بد دهان عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. باکتری هایی که روی دندان ها (مخصوصا در فضا های بین دندانی)، لثه ها و زبان تشکیل می شوند، می توانند گازهای بد بو تولید کنند. این باکتری ها علت اصلی پوسیدگی های دندان و بیماری های لثه نیز می باشند.

اگر به طور مداوم مسواک نزنید و یا از نخ دندان استفاده نکنید، غذاهایی که در بین دندان ها گیر کرده اند توسط باکتری ها خرد می شوند و همین باعث بو دادن دهان می شود. باکتری ها می توانند روی قسمت زبر زبان نیز زندگی کنند به همین دلیل مانند مسواک زدن، تمیز کردن زبان هم می تواند به کنترل بوی بد دهان کمک کند.

شایان ذکر است که در صورت انجام ارتودنسی دندان و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در طول درمان ممکن است بوی بد دهان شدیدتر و غیرقابل تحمل تر باشد. زیرا در این صورت علاوه بر اینکه مواد غذایی لابه لای دندان ها گیر می کنند این مواد غذایی و باکتری ها در زیر اجزای ارتودنسی که شامل بریس، براکت و سیم ارتودنسی است نیز گیر می کند و باعث بوی بد دهان در طول ارتودنسی می شود. بنابراین اگر می خواهید در طول درمان ارتودنسی این مشکل را نداشته باشید حتما روزانه حداقل دو بار دندان های خود را مسواک بزنید و از نخ دندان نیز استفاده کنید.

برخی غذا ها و نوشیدنی ها

غذاهایی که دارای بوی تندی هستند مانند پیاز، سیر و غذا های تند و همچنین نوشیدنی هایی که بوی تندی دارند مثل قهوه یا نوشیدنی های الکل دار می توانند باعث هالیتوزیس شوند.

البته بوی دهان حاصل از خوردن اینگونه خوراکی ها موقت است و خیلی زود از بین می رود. می توان برای جلوگیری از بوی بد دهان، مصرف اینگونه غذاها و نوشیدنی ها را به حداقل رساند. همچنین رعایت بهداشت دهان و دندان، می تواند بسیار موثر باشد.

سیگار کشیدن

یکی دیگر از دلایل بوی بد دهان سیگار کشیدن است. سیگار کشیدن نه تنها دهان را بد بو می کند بلکه باعث لک شدن دندان ها افتادگی لثه ها و کاهش حس چشایی نیز می شود.

کشیدن سیگار همچنین می تواند موجب بیماری های لثه شود که یکی دیگر از دلایل اصلی بو دادن دهان می باشد. ترک سیگار خطر ابتلا به بیماری های لثه را کاهش می دهد و از بوی بد دهان جلوگیری می کند.

رژیم های لاغری نامناسب

رژیم های لاغری، روزه گرفتن و رژیم های غذایی با کربوهیدرات کم یکی دیگر از عوامل بو دادن دهان است. این عوامل باعث شکسته شدن چربی در بدن می شود که در این حین ماده ی شیمیایی به نام کتون آزاد می شود که می تواند باعث بوی بد دهان شود.

مصرف برخی داروها

یک علت بوی بد دهان با وجود مسواک زدن مصرف برخی داروهای زیر است:

• نیترات ها: که بعضی اوقات برای درمان گلودرد، درد قفسه سینه که ناشی از محدودیت در تامین خون قلب است، استفاده می شوند.
• برخی از داروهای شیمی درمانی
• مسکن ها (بافرمول فنوتیازین)

اگر داروهایی که از آن ها نام برده شد، باعث بو دادن دهانتان می شوند، می توانید با یک پزشکتان مشورت کنید تا داروهای جایگزین برایتان تجویز کند.

برخی شرایط پزشکی

در موارد نادر، بوی بد دهان می تواند به علت شرایط پزشکی باشد. در بیماری خشکی دهان (زروستومیا) جریان و ترکیب بزاق دهان ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد.

کمبود بزاق دهان می تواند باعث تشکیل باکتری های بیشتر و تغییر نوع این باکتری ها شود که همین موضوع باعث افزایش باعث بوی بد دهان می شود.

ممکن است علت خشکی دهان مشکلات غدد بزاقی و یا تنفس از راه دهان به جای بینی بوده باشد. در برخی از موارد، شرایط دستگاه گوارش نیز می تواند علت بوی بد دهان باشد. به طور مثال، یک عفونت باکتریایی در دیواره معده و روده کوچک (عفونت H.pylori) و بیماری ریفلاکس معده(GORD) ارتباط مستقیمی با هالیتوزیس دارند.

در صورتی که تشخیص داده شود که شرایط گوارشی، علت بوی بد دهان می باشد، بیمار نیاز به آندوسکوپی دارد. در آندوسکوپی وسیله ای به نام آندوسکوپ برای معاینه ی بخشی در داخل بدن مثل شکم یا دستگاه تنفسی استفاده می شود. سایر بیماری هایی که می تواند علت بوی بد دهان شود عبارت است از: دیابت، عفونت های ریه، گلو یا بینی مثل برونشیت، سنگ لوزه یا سینوس.

هالیتوفوبیا (halitophobia)

برخی افراد همیشه خیال می کنند که دهانشان بوی بدی می دهد در حالی که اینگونه نیست. به این شرایط روانی هالیتوفوبیا می گویند. این افراد اغلب توهم بو دادن دهان دارند و از صحبت ها و نظرات دیگران برداشت اشتباه کرده و بوی بد دهان را به خود نسبت می دهند. این افراد به مسواک زدن، جویدن آدامس و استفاده از خوشبو کننده های دهان عادت کرده اند. افرادی که مبتلا به هالیتوفوبیا هستند برای درمان باید دوره های رفتارشناختی (CPT)  را بگذرانند تا بتوانند این توهم را از خود دور کنند و دست از عادات بی رویه خود بردارند.

روش های درمان بوی بد دهان

روش های درمان بوی بد دهان بستگی به علت به وجود آمدن آن دارد. از جمله روش های درمان خانگی بوی بد دهان عبارتند از:

• به طور مداوم مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که مسواک زدن زبان می تواند باکتری های آن را نابود کند و بوی بد دهان را که حاصل به جا ماندن ذرات غذا است، از بین ببرد.
• در صورتی که در طول درمان ارتودنسی هستید سعی کنید در کنار استفاده از مسواک معمولی از مسواک ارتودنسی و خمیر دندان مخصوص استفاده کندی.
• به صورت مداوم برای معاینه دندان ها به دندانپزشک مراجعه کنید تا از نظافت دندان های مصنوعی یا بریج هایی که در دهان قرار دارند اطمینان حاصل کنید ( باید هر شب دندان مصنوعی تان را تمیز کنید).
• استعمال سیگار و دیگر دخانیات را ترک کنید.
• آبنبات ها و آدامس های بدون قند نیز مانع از خشک شدن دهان می شوند.
• برای مرطوب نگه داشتن دهان و تحریک ترشح بزاق، آب فراوان بنوشید و از آدامس های کم شیرین و آبنبات های بدون قند استفاده کنید. سعی کنید غذاهایی را در رژیم غذاییتان بگنجانید که بیشتر نیاز به جویده شدن دارند مانند سیب و هویج.
• دهان شویه می تواند به کشتن باکتری هایی که باعث بوی بد دهان می شوند کمک کند و موقتا بوی بد دهان را پنهان کند اما نمی تواند علت اصلی را از بین ببرد.
• یکی دیگر از روش های درمان خانگی بوی بد دهان، جویدن نعناء یا جعفری است.

در صورتی که هالیتوزیس به علت مشکلات سلامتی مثل عفونت های سینوسی، دیابت، ریفلاکس اسید معده و یا غیره باشد، در نتیجه با درمان این مشکلات بوی بد دهان نیز از بین خواهد رفت.

اگر بوی بد دهان به علت مصرف برخی داروها باشد، می توانید با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت امکان داروی جایگزین برایتان تجویز کند. البته هرگز بدون مشورت با پزشک مربوطه مصرف هیچ دارویی را قطع نکنید. پزشک ممکن است برای بیمارانی که از بیماری خشکی دهان رنج می برند، دارویی به نام بزاق مصنوعی تجویز کند.

سوالات متداول