همه چیز درباره عمل جراحی فک

عمل جراحی فک یا  جراحی ارتوگناتیک به اصلاح بی نظمی و عدم تقارن استخوان های فک برای بهبود عملکرد دندان ها و بایت می پردازد. با انجام این تغییرات ممکن است ظاهر صورت فرد نیز بهبود پیدا کند. برای اصلاح مشکلات فکی جدی که با ارتودنسی قابل درمان نیستند، می توان از جراحی فک کمک گرفت. در اغلب موارد، قبل و همچنین پس از جراحی ارتوگناتیک و تا زمان بهبودی کامل، بریس های ارتودنسی روی دندان بیمار قرار دارند.

در چه شرایطی عمل جراحی فک لازم است؟

متخصص ارتودنسی می تواند با جراح فک و صورت برای مشخص کردن برنامه درمانی مشورت و همکاری داشته باشد. جراحی فک پس از توقف رشد یعنی حدودا در سنین ۱۴ تا ۱۶ سالگی برای خانم ها و ۱۷ تا ۲۱ سالگی برای آقایان قابل انجام است. در صورتی که بیمار به هر یک از شرایط زیر دچار بود، باید جراحی ارتوگناتیک انجام دهد.

مشکلات بایت ناشی از ساختار استخوان فک

کمک گرفتن از انواع ارتودنسی اعم از ارتودنسی ثابت و متحرک و همچنین کشیدن دندان اولین روش هایی است که برای اصلاح مشکلات بایت (مال اکلوژن) به ذهن هر دندانپزشکی می رسد. با این وجود در صورتی که مشکلات بایت بسیار شدید یا ناشی از  ساختار استخوان فک باشند، جراحی ارتوگناتیک بهترین راه حل است. این جراحی می تواند مشکلات زیر را اصلاح کند:

• اوربایت
• آندربایت
• کراس بایت
• اُپن بایت

انحراف، جلو یا عقب بودن فک

زمانی که فک بالا و پایین با هم تقارن ندارند (به اصطلاح فک نامتقارن است)، در واقع استخوان در یکی از آن دو بیش از دیگری رشد کرده است:

• اگر فک پایین جلوتر باشد، ممکن است بیمار به هایپرپلازی مندیبل (رشد بیش از حد استخوان فک پایین) یا هایپوپلازی ماگزیلا (عدم رشد کافی استخوان فک بالا) مبتلا باشد.
• اگر فک پایین عقب تر باشد، ممکن است بیمار به هایپرپلازی ماگزیلا (رشد بیش از حد استخوان فک بالا) یا هایپوپلازی مندیبل (عدم رشد کافی استخوان فک پایین) دچار باشد که در این صورت جراحی فک پایین عقب رفته انجام می شود.
• انحراف و عدم تقارن فکین ممکن است ناشی از رشد چندین سندروم باشد که در نتیجه، این سندروم ها مانع رشد یک سمت از فک یا رشد بیش از حد سمتی دیگر شوند.

تمام این شرایط نیازمند جراحی یا تراشیدن فک ها می باشد. جلو یا عقب بودن فکین ممکن است از سنین پایین مشخص باشد، اما والدین باید تا سنین جوانی فرزندان و اتمام رشد استخوان ها صبر کنند و سپس برای جراحی ارتوگناتیک اقدام کنند. کودکان می توانند از ریتینر ارتودنسی، هدگیر یا بریس های ثابت ارتودنسی برای بهبود مشکلات فک تا زمان رسیدن به سن مناسب کمک بگیرند. پس از این زمان بیمار می تواند جراحی فک پایین جلو آمده یا عقب رفته را انجام دهد.

ضربه یا آسیب به صورت

در صورتی که استخوان فک شکسته شده و یا طی حادثه ورزشی، تصادف و غیره به دندان ها و لثه ها آسیب وارد شود، عمل جراحی ارتوگناتیک بهترین گزینه برای برگرداندن عملکرد فک و تقارن چهره می باشد.

درد مزمن استخوان فک

مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) بین فک بالایی و پایینی قرار دارد. شما می توانید این مفصل را با قرار دادن یک انگشت روی گوش و همزمان باز کردن دهان حس کنید. حرکتی که احساس می کنید باید متناوب و بدون خلل باشد. البته در صورتی که فکتان قفل کرده و یا با باز کردن زیاد دهان احساس درد می کنید، ممکن است دچار اختلال مفصل گیجگاهی فکی شده باشید که در برخی مواقع موجب تورم و تضعیف بافت های اطراف می شود.

پزشکان همیشه سعی می کنند تا حد امکان از روش های غیر تهاجمی برای درمان اینگونه اختلالات استفاده کنند. در برخی موارد اختلال مفصل گیجگاهی فکی با استفاده از محافظ های دهانی، ریتینر و یا دیگر بریس های ارتودنسی قابل درمان است. اما در موارد جدی تر، عمل جراحی فک برای بازگرداندن عملکرد فک و کاهش درد بیمار الزامی می باشد.

تومورها و کیست های فک

فک و دهان از بافت های مختلفی تشکیل شده اند که شامل بافت عضله، استخوان، غدد و مخاط می باشد. این باعث می شود تا  فکین بیش از سایر بخش های بدن در خطر تشکیل تومور و کیست قرار داشته باشند، خصوصا اگر بیمار سیگار یا الکل مصرف کند.

اگر تومورها درون یا اطراف استخوان فک رشد کنند، باید برای جلوگیری از مشکلاتی همچون مال اکلوژن و نافرمی فکین هر چه سریع تر آنها را با جراحی خارج کرد. اگر تومور یا کیست سرطانی شود، بیمار باید از روش های شیمی درمانی و پرتو درمانی برای خلاصی از آنها کمک بگیرد.

آمادگی های لازم قبل از عمل جراحی فک

در اغلب موارد، قبل از عمل جراحی ارتوگناتیک لازم است به متخصص ارتودنسی مراجعه کرد و درمان ارتودنسی را آغاز کرد. معمولا طول مدت زمان ارتودنسی 12 تا ۱۸ ماه می باشد و پس از این زمان دندان ها ردیف و صاف شده و برای جراحی ارتوگناتیک آماده می باشند.

همانطور که قبل تر گفته شد، متخصص ارتودنسی و جراح فک و صورت برای پیاده کردن برنامه درمانی بیمار با یکدیگر همکاری می کنند. تهیه عکس های ایکس ری و مدل هایی از دهان و دندان ها بخشی از برنامه جراحی ارتوگناتیک می باشد. گاهی اوقات تفاوت در روی هم قرار گرفتن دندان ها نیازمند تغییر شکل دندان ها، پوشیده شدن با روکش یا اینله اُنله یا هر دوی آنهاست.

روند عمل جراحی فک چگونه است؟

گذشته از شرایط خاص هر بیمار، جراحی ارتوگناتیک عملی طولانی و بسیار دقیق است. علت پیچیدگی این عمل آن است که نه تنها خود استخوان فک باید اصلاح شود، بلکه جراح باید از عملکرد  و ارتباط صحیح آن با دندان ها و سایر اعضای صورت اطمینان حاصل کند. در صورتی که یکی از این عوامل درست کار نکند، می تواند مشکلات جدی تری را به همراه داشته باشد.

روند جراحی از پیدا کردن بهترین جراح فک و صورت و گرفتن وقت مشاوره با وی آغاز می شود. طی این جلسه جراح بیمار را معاینه می کند و مشخص می کند که آیا جراحی برای وی لازم است یا خیر. سپس عکس های ایکس ری از فک گرفته می شود تا مدلی سه بعدی و حقیقی از آن تهیه شود، پزشک از این مدل برای مشخص کردن استراتژی جراحی فک استفاده می کند تا روز جراحی از نحوه دقیق انجام کار اطلاع داشته باشد. کل روند جراحی ارتوگناتیک، از روز مشاوره تا زمان بهبودی بعد از عمل، حدودا چندین ماه طول می کشد.

با اینکه عمل جراحی ارتوگناتیک ممکن است ترسناک و وقت گیر به نظر برسد، اما برای برخی مشکلات تنها راه حل موجود محسوب می شود. پس از این عمل، نه تنها عملکرد فک بسیار افزایش می یابد، بلکه تغییرات چهره بعد از جراحی فک نیز بسیار قابل توجه خواهد بود.

چه مدت پس از جراحی فک می توان متوجه تغییرات صورت شد؟

برای چند روز اول پس از جراحی فک، صورت ورم و کبودی دارد به همین دلیل نمی توان به درستی تغییرات را مشاهده کرد. به محض خوابیدن ورم صورت و کمرنگ شدن کبودی ها، بیمار می تواند متوجه تغییرات چهره شود.

نکاتی درباره تغییرات چهره بعد از جراحی فک

اگر عکس قبل و بعد جراحی فک یک فرد را مشاهده کنید متوجه می شوید که جراحی ارتوگناتیک می تواند تغییرات بسیار زیادی را در چهره ایجاد کند و اعتماد به نفس فرد را به طرز چشمگیری افزایش دهد. اما در ادامه به این تغییرات به صورت جزئی می پردازیم:

• این جراحی کل قسمت های چهره را تغییر می دهد.
• در برخی موارد، نیاز به اضافه کردن استخوان از سایر بخش های بدن دارد.
• جراحی ارتوگناتیک برای اصلاح اُوربایت اغلب موجب ترمیم لبخند لثه ای می شود.
• جراحی فک برای اصلاح اُوربایت ظاهر بینی های بزرگ را بهبود می بخشد.

هزینه جراحی فک چقدر است؟

برای انجام جراحی فک و صورت نیاز به طی مراحی است که طبیعتا هر یک از مراحل هزینه جداگانه ای دارند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. اما به طور کلی هزینه جراحی فک بالا یا پایین به تنهایی در سال ۱۴۰۳ از ۵۰ میلیون تومان شروع می شود.

هزینه های مربوط به جراحی

هزینه های مربوط به جراحی که شامل دستمزد جراح، متخصص بیهوشی، هزینه های بیمارستان و … می شود، یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده قیمت جراحی فک است. در صورتی که به یک بیمارستان خصوصی مراجعه کرده باشید و یا اینکه مهارت و تجربه پزشک شما بیشتر باشد، هزینه های درمان هم بیشتر خواهد بود.

هزینه ارتودنسی دندان قبل و بعد از جراحی

تقریبا در اکثر مواقع انجام ارتودنسی قبل از جراحی فک و صورت لازم است، البته در برخی مواقع نیز ارتودنسی بعد از جراحی فک انجام می شود. نوع درمان ارتودنسی (ارتودنسی متحرک یا ثابت)، نیاز به کشیدن دندان قبل از ارتودنسی و … بر هزینه ارتودنسی تاثیرگذار خواهند بود.

هزینه تصویربرداری های پزشکی قبل از جراحی

به منظور بررسی های بیشتر و جلوگیری از آسیب های حین جراحی نیاز به تصویرداری های پزشکی همچون تصویربرداری اشعه ایکس، سی تی اسکن سه بعدی و …. است که این موارد نیز در هزینه جراحی فک لحاظ می شوند.

هزینه جراحی فک با بیمه

در صورتی که این جراحی به منظور درمان مشکلات به وجود آمده انجام شود (یعنی نوعی عمل زیبایی نباشد)، بیمه بخشی از هزینه های این جراحی را تقبل می کند. هزینه جراحی فک با بیمه تامین اجتماعی به این صورت محاسبه می شود که حدود ۳۰ درصد از هزینه ها را بیمه تقبل می کند، همچنین بیمه های تکمیلی نیز حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد از هزینه ها را تقبل می کنند.

آیا تمام صورت و دهان پس از جراحی فک، بی حس هستند؟

طی جراحی ارتوگناتیک، گروه جراحی سعی می کنند تا به عصب های فکین آسیبی نرسد با این حال  به محض اتمام جراحی ممکن است در برخی بخش های صورت بی حسی داشته باشید، که این مشکل به مرور زمان بهبود خواهد یافت.

اگر بخشی از فک بالا برداشته شود، بی حسی معمولا در گونه ها، لب بالا و دندان ها احساس می شود. در صورتی که جراحی فک پایین انجام شود، لب پایینی، چانه، دندان ها و احتمالا زبان ممکن است بی حس شود.

چرا بعضی افراد پس از جراحی ارتوگناتیک دچار بیحسی دائمی صورت می شوند؟

بی حسی که با نام پاراستیزیا نیز شناخته می شود، کاهش حس بخشی هایی است که دارای عصب یا انتهای اعصاب می باشند.

طی جراحی، محافظت از آسیب مستقیم به عصب های بزرگی که از فک بالا و پایین عبور می کنند، آسان نیست. این عصب ها در فکین و بافت ها به انشعابات باریک تر تقسیم می شوند که به آسانی دیده نمی شوند و نمی توان از آنها محافظت کرد، ممکن است برخی از این اعصاب در طی جراحی بریده یا آسیب ببینند. اما اعصاب تک انشعابی مربوط به بخش های کوچک تر پوست و بافت هستند، بنابراین فضاهای تاثیرگرفته محدود خواهند شد.

در صورتی که عصب، دچار آسیب دیدگی و بریدگی شود و انتهای عصب به محل بریدگی نزدیک باشد، خود عصب می تواند خود را ترمیم و درمان کند. این به معناست که بیشتر بی حسی ها با گذشت هفته ها و شاید ماه ها پس از جراحی ارتوگناتیک، به حالت عادی خود باز خواهند گشت.

همچنین اعصابی وجود دارند که وظیفه آنها کنترل حرکت ماهیچه های فک و صورت می باشد. خوشبختانه این اعصاب از محل هایی از صورت و فک که در طول جراحی با آنها سروکار داریم عبور نمی کنند به همین دلیل جراحی ارتوگناتیک تاثیری در حرکات لب ها و صورت ایجاد نمی کند.

نتیجه جراحی فک

اصلاح بی نظمی های فکین و دندان ها در جراحی ارتوگناتیک می تواند منجر به:

• تعادل و تقارن نیمه پایینی چهره
• بهبود عملکرد دندان ها
• بهبود خواب، تنفس، جویدن و بلع
• بهبود اختلالات گفتاری
• بهبود ظاهری
• افزایش اعتماد به نفس شود.

سوالات متداول