برگشت ارتودنسی چیست و چه زمان رخ می دهد؟

عود یا برگشت ارتودنسی به معنای تمایل دندان ها برای بازگشت به موقعیت اولیه شان، پس از درمان ارتودنسی است؛ که بیشتر در دندان های جلوییِ فک پایین (دندان های پیش و نیش پایینی) اتفاق می افتد. حفظ و نگه داری از موقعیت جدید دندان ها پس از ارتودنسی یکی از مهمترین مراحل درمان ارتودنسی است. اگر شما هم ارتودنسی دندان انجام داده اید و از برگشت دندان بعد از ارتودنسی ترس دارید با ما در ادامه همراه باشید تا شما را با روش های جلوگیری از بروز این مشکل آشنا کنیم.

علت برگشت ارتودنسی چیست؟

بافت ها و ساختار هایی که دندان را سرجای خود نگه می دارند، برای عادت به موقعیت جدید دندان نیاز به زمان دارند. دندان ها به مرور زمان در جای جدید ثابت می شوند، اما احتمال برگشت ارتودنسی همیشه وجود دارد. با اینکه علت اصلی برگشت ارتودنسی، تمایل دندان ها برای بازگشت به موقعیت قبلی شان می باشد، اما عوامل بسیاری می توانند احتمال این مشکل را تشدید کنند. این عوامل عبارتند از:

عدم رعایت توصیه های بعد از ارتودنسی دندان

یکی از دلایل اصلی برگشت ارتودنسی، عدم رعایت مراقبت های ارتودنسی دندان است. این مراقبت ها از روز اول ارتودنسی تا حتی ماه ها پس از اتمام درمان ها باید ادامه داشته باشد و در صورت سهل انگاری در انجام آنها احتمال برگشت دندان بعد از ارتودنسی وجود دارد. از جمله نکات مراقبتی مهم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم توجه به توصیه های متخصص ارتودنسی برای شروع درمان ارتودنسی و اقدامات قبل از آن؛
• مراجعه نکردن به موقع و منظم به کلینیک ارتودنسی به منظور تنظیم بریس ها و بررسی روند درمان؛
• مراقبت نکردن از دندان ها و ضربه خوردن به بریس ها یا فک؛
• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و تغذیه ارتودنسی؛
• استفاده نکرده از ریتینر ارتودنسی (نگهدارنده ارتودنسی) پس از اتمام ارتودنسی و برداشتن بریس ها؛

دندان قروچه

به علت فشار ناشی از دندان قروچه، فک پایین به جلو رانده شده و به دندان های ردیف بالا فشار وارد می شود. فشار مکرر به فک بالا بر موقعیت دندان ها تاثیر می گذارد و اغلب موجب کجی و نامرتبی دندان ها می شود. بسیاری از افراد ندانسته در خواب دندان قروچه می کنند. طبق آمار انجمن دندانپزشکی آمریکا، ۹۵ درصد از آمریکایی ها عادت به دندان قروچه دارند.

اگر شما هم عادت به دندان قروچه دارید و پس از ارتودنسی نیز این مشکل شما درمان نشده است، می توانید با مشورت دندانپزشک در هنگام خواب از محافظ های دهانی استفاده کنید تا از برگشت دندان بعد از ارتودنسی جلوگیری کنید.

کشیدن دندان یا وجود دندان خراب

ممکن است به هر دلیلی بعد از اتمام ارتودنسی یک یا چند دندان شما خراب شود و نیاز به کشیدن دندان پیدا کنید. در این حالت فضای خالی ایجاد شده باعث حرکت دندان های سایر دندان ها شده و یکی از دلایل فاصله افتادن بین دندانها بعد از ارتودنسی و برگشت این درمان می شود.

همچنین ممکن است متخصص ارتودنسی به برخی بیماران کشیدن دندان برای ارتودنسی (مانند دندان عقل یا دندان پوسیده) را پیشنهاد کند، اما بیمار از انجام این کار امتناع کند، که این کار ممکن است باعث برگشت ارتودنسی پس از درمان شود.

برای جلوگیری از بروز این مشکل بهتر است به توصیه های متخصص ارتودنسی خود برای کشیدن دندان و همچنین معاینات و چکاپ های دندانپزشکی پس از درمان پایبند باشید.

پیشگیری و درمان برگشت ارتودنسی

برای پیشگیری و مدیرت عود ارتودنسی می توان ۳ اقدام مهم انجام داد:

انجام دستورالعمل ها

حتی با وجود بهترین نگهدارنده ها (ریتینر) و مراقبت های فراوان، نمی توان از حرکت اندک دندان ها پس از درمان ارتودنسی جلوگیری کرد. استخوان و لثه هایی که از دندان حمایت می کنند با بالارفتن سن تغییر می کنند و نگهدارنده ها به مرور زمان کج شده و از شکل می افتند.

در صورتی که طبق دستور دندانپزشک از ریتینر ارتودنسی خود استفاده می کنید و باز هم حس می کنید ارتودنسی تان در حال عود کردن است، باید به متخصص ارتودنسی خود مراجعه کنید تا در صورت لزوم درمان های بعدی آغاز شود.

ساخت ریتینرهای جدید

می توان گاهی حرکت اندک دندان ها را با ریتینرهای جایگزین اصلاح کرد. اگر ریتینرهایتان را شکسته یا گم کرده اید، باید فوری ریتینرهای جدیدی جایگزین کنید.

انواع ریتینر ارتودنسی شامل ریتینر ثابت و متحرک است. انتخاب اینکه کدام نوع ریتینر برای یک بیمار بیمار مناسب است بر عهده متخصص ارتودنسی است.

درمان مجدد

در برخی موارد، برگشت ارتودنسی آنقدر قابل توجه است که برای اصلاح آن نیاز به ارتودنسی دوباره می باشد. شاید به عنوان یک فرد بالغ، از ارتودنسی فراری باشید زیرا فکر می کنید که وجود بریس های فلزی در دهان، ظاهری ناخوشایند و حتی زشت به شما می دهد. خوشبختانه امروزه انواع مختلف ارتودنسی مانند بریس های سرامیکی و نامرئی وجود دارند که علاوه بر زیبایی ظاهری، می توانند در دهان مخفی بمانند.

بریس های نامرئی از جنس پلاستیک شفاف بوده و در هنگام قرار گرفتن روی دندان ها کاملا نامرئی می باشند، از این رو برای بزرگسالان جذاب ترند. از جمله سایر مزایای ارتودنسی نامرئی عبارتند از:

• می توان آنها را برای خوردن و آشامیدن از دهان خارج کرد به همین دلیل بر خلاف بریس های سنتی، محدودیت غذایی در استفاده از این نوع بریس ها وجود ندارد.
• از آنجایی که بریس های نامرئی نوعی ارتودنسی متحرک هستند، بیمار می تواند مانند گذشته بهداشت دهان و دندان را رعایت کند.

چگونگی نگهداری از ریتینر ارتودنسی

ریتینرها نیز نیاز به مراقبت و رسیدگی دارند. نگهداری از ریتینرها کلید استفاده صحیح از آنها است. هیچ کس تمایلی به قرار دادن ریتینری کثیف و بد بو در دهانش ندارد. خوشبختانه تمیز نگه داشتن و مراقبت از ریتینرها بسیار آسان می باشد. کافیست آنها را در محلول آب گرم (نه داغ) و قرص تمیز کننده ریتینر بخیسانید.

بریس های ثابت همزمان با مسواک زدن شخص تمیز می شوند اما ذرات غذایی اغلب بین سیم های ارتودنسی و دندان ها گیر می کنند. همچنین بیمار می تواند از نخ دندان برای تمیز کردن مابین سیم های ارتودنسی استفاده کند.

با استفاده صحیح از ریتینرها، لبخند جدیدتان می تواند همیشگی شود. با این حال ریتینرها تا ابد دوام نمی آورند و با توجه به نحوه استفاده و رسیدگی های بیمار به طور متوسط بین ۲ تا ۵ سال عمر می کنند.

مانند هر بریس دیگری، ریتینرها نیز در اثر جویدن و دندان قروچه فرسوده می شوند. اگر بی دقت استفاده شوند، ممکن است شکسته شوند. از آنجایی که به محض اتمام درمان ارتودنسی  ریتینرها مورد استفاده قرار می گیرند، بیماران لازم است برای تعویض یا تعمیر مکرر ریتینرها به متخصص ارتودنسی خود مراجعه کنند.

بهتر است برای حفظ و نگهداری از ریتینرها پس از خارج کردن از دهان، آنها را درون محفظه مخصوص قرار دهید. بسیاری از بیماران پس از خارج کردن ریتینر ها آنها را درون دستمال کاغذی قرار می دهند و سپس با بی احتیاطی آنها را دور می اندازند.