دندان قروچه (بروکسیم) چیست؟

کلمه ی بروکسیسم به معنای دندان قروچه یا سایش دندان است و ریشه ای یونانی دارد. در واقع بروکسیسم، نوعی اختلال حرکتی در هنگام خواب است و مانند اختلالات حرکتی دیگر، غیرارادی و ناخودآگاه محسوب می شود.

از آنجایی که انسان ها در بیداری هم دندان هایشان را به هم می سایند، دندان قروچه در خواب مشکل بسیار جدی تری نسبت به سایش دندان محسوب می شود. ممکن است برخی، از عادت دندان قروچه خود در خواب آگاه نباشند و این عادت برای سال ها ادامه پیدا کند. این مشکل در صورت درمان نشدن می تواند باعث شکستگی و لق شدن دندان ها یا فرسایش مینای دندان، روکش ها و پرکردگی ها شوند. همچنین می تواند منجر به سردرد، فک درد و اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) نیز شود.

بروکسیسم می تواند در کیفیت خواب نیز اختلال ایجاد کند. بدن در هنگام خواب نیاز به آرامش دارد در حالی که بروکسیسم باعث کشیدگی عضلانی شده و مانع از داشتن خوابی راحت و پر آرامش می شود. در این سری از مقالات دکتر کامیار خضری متخصص ارتودنسی در کرج همراه باشید تا بیشتر درباره اینکه دندانچه قروچه چیست؟ علت آن، عوارض و نحوه درمان آن آشنا شوید.

علل دندان قروچه چیست؟

دندان قروچه  در خواب اغلب ناشی از استرس و اضطراب است. عدم روی هم قرار گرفتن صحیح دندان های بالا و پایین و مشکلات بایت نیز از دلایل شایع دندان قروچه می باشند. بهتر است این عادت هر چه سریع تر درمان شود تا از آسیب های جدی به دندان جلوگیری شود.

اثرات و نشانه ها

همانطور که می دانید، بروکسیسم می تواند موجب فرسایش دندان ها و در نتیجه شکستن، کوتاه شدن و صاف شدن سطح دندان ها شود. دندان قروچه به عضلات، بافت ها و دیگر ساختار موجود در اطراف استخوان فک فشار وارد می کند. این فشار می تواند منجر به:

• درد و سفت شدن فک
• درد لثه ها
• حساس شدن، لق شدن یا شکسته شدن دندان ها
• صدا دادن استخوان فک
• سردرد خفیف

شود.

ممکن است فرد دچار گوش درد نیز شود زیرا ساختار مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) به کانال گوش نزدیک می باشد. همچنین ممکن است فرد دچار درد های نامرتبط در بخش های مختلف بدن شود. از سایر علائم بروکسیسم می توان به اضطراب، افسردگی، اختلالات تغذیه ای و بیخوابی اشاره کرد. اگر صدای تولید شده از بروکسیسم باعث آزار شریک زندگیتان شود، ممکن است در روابطتان دچار مشکل شوید.

بروکسیسم شدید می تواند به سطوح اکلوزال دندان ها خصوصا دندان های آسیاب آسیب وارد کند. همچنین می تواند موجب سندروم مفصل گیجگاهی فکی(TMJ) شود. البته بسیاری بدون بروز هیچ علائمی دندان قروچه می کنند.

عوارض دندان قروچه

در اغلب موارد، دندان قروچه عوارض جدی در پی ندارد اما اگر شدید باشد می تواند منجر به:

• آسیب دیدن دندان ها، پرکردگی ها، روکش ها و استخوان فک شود.
• سردرد های مکرر
• درد شدید در ناحیه صورت یا استخوان فک
• اختلالات مفصل گیجگاهی فکی(TMJ) که در مقابل گوش ها قرار دارد که ممکن است با باز و بسته کردن دهان صدای تق تق دهد.

در ادامه باید دید برای درمان دندان قروچه چه باید کرد؟

نحوه درمان دندان قروچه

برای درمان دندان قروچه بزرگسالان در خواب باید علت و ریشه را دریافت. دندانپزشکتان در این زمینه سوالاتی از شما می پرسد و معایناتی را انجام می دهد و از این طریق می تواند از علت اصلی این مشکل اطلاع پیدا کند. وی بر اساس میزان آسیب دندان ها و علت احتمالی دندان قروچه می تواند یکی از روش های زیر را به بیمار پیشنهاد کند:

• استفاده از محافظ دهانی: این محافظ ها توسط دندانپزشک و مخصوص دندان های بیمار ساخته می شوند. محافظ روی دندان های فک بالا قرار می گیرد و مانع از سایش آنها به دندان های پایینی می شود. با اینکه محافظ های دهانی روش خوبی برای کنترل دندان قروچه محسوب می شوند اما نمی توانند آن را درمان کنند.

• آرامش: از آنجایی که به نظر می رسد، داشتن استرس و اضطراب روزانه یکی از اصلی ترین دلایل دندان قروچه در خواب می باشد، هر اقدامی که موجب کاهش استرس شود مانند گوش دادن به موسیقی، کتاب خواندن، قدم زدن یا دوش گرفتن می تواند مفید باشد. همچنین می توانید با شرکت در جلسات مشاوره نحوه کنترل استرس را در موقعیت های استرس زا بیاموزید. یا با قرار دادن دستمالی گرم و مرطوب روی یک سمت صورت به آرامش عضلات کمک کنید.
• کاهش ارتفاع یک یا چند دندان برای همتراز کردن بایت: بایت مشکل دار که در آن دندان های فک بالا به درستی روی دندان های فک پایین قرار نمی گیرند را می توان با ترمیم دندان های غیر همتراز اصلاح کرد. همچنین می توان برای ترمیم از روکش، پرکردگی یا ارتودنسی کمک گرفت.

چگونه بفهمیم که در خواب دندان قروچه می کنیم؟

از آنجایی که دندان قروچه اغلب در طول خواب اتفاق می افتد، بیشتر افراد از وجود آن بی خبرند و بیشتر اوقات کسی که با آنها زندگی می کند از طریق صدای دندان قروچه متوجه آن می شود.

اگر مشکوک به بروکسیسم هستید از دندانپزشک تان بخواهید تا دندان هایتان را معاینه کند. وی با بررسی نشانه هایی مانند سفت شدن فک و فرسایش شدید دندان ها می تواند از مشکل شما آگاه شود.

چه عواملی احتمال دندان قروچه را افزایش می دهد؟

عوامل زیر می توانند احتمال این مشکل را افزایش دهند:

• استرس: اضطراب یا استرس شدید و همچنین عصبانیت و نا امیدی می تواند موجب دندان قروچه شود.
• سن: دندان قروچه در کودکان کم سن شایع تر است که در بزرگسالی از بین خواهد رفت.
• شخصیت: داشتن شخصیتی خشن، مبارز یا بیش فعال می تواند احتمال این مشکل را افزایش دهد.
• دارو و مواد دیگر: در برخی موارد، دندان قروچه می تواند از عوارض نادر مصرف داروهای اعصاب و روان مانند برخی از ضد افسردگی ها باشد. مصرف دخانیات، نوشیدن نوشابه های کافئین دار یا الکل و یا استفاده از قرص های روان گردان نیز می توانند احتمال دندان قروچه را افزایش دهند.

• داشتن سابقه دندان قروچه در خانواده: دندان قروچه در خواب بیشتر ارثی بوده و در صورتی که شما عادت به دندان قروچه دارید، ممکن است یکی از اعضای خانواده تان نیز به آن مبتلا بوده و یا سابقه این کار را دارد.
• اختلالات دیگر: دندان قروچه ممکن است به سلامت روانی یا اختلالات پزشکی مانند بیماری پارکینسون، جنون، ریفلاکس معده، ترس های شبانه، صرع، کمبود توجه یا بیش فعالی، اختلالات خواب مانند آپنه خواب رابطه مستقیم داشته باشد.